Podobno Zhuangzi powiedział kiedyś, że którejś nowy śniło mu się, iż stał się motylem. Kiedy rano się obudził, czuł wielki smutek, choć nie był człowiekiem, który zwykł się smucić. Zgromadzili się wokół niego uczniowie, pytając:
- Zhuangzi, mistrzu, dlaczego tak się smucisz?
- Z powodu snu – odparł Zhuangzi.
- Smucisz się z powodu snu? Ty, który zawsze uczyłeś nas, żebyśmy się nie smucili, nawet gdyby cały świat nas do tego skłaniał? Zwykły sen jest powodem twojego smutku?
- To taki sen, że wywołał we mnie bardzo głęboki zamęt i smutek. Śniło mi się, że stałem się motylem.
- A cóż w tym niepokojącego?
- Oto, na czym polega zagadka: Jeśli Zhuangzi mógł mieć sen, że staje się motylem, to, czemu nie na odwrót? Motylowi mogło się przyśnić, że stał się Zhuangzi. Teraz tkwię w niepewności. Co jest prawdą, a co fałszem? Czy to Zhuangzi miał sen, że stał się motylem, czy to motyl śpi i śni mu się, że jest Zhuangzu? Jeśli to pierwsze jest możliwe, równie możliwe jest to drugie.
Podobno Zhuangzi nie uporał się z tą zagadką do końca życia.
Jak rozstrzygnąć, czy mówię do was we śnie? Jak rozstrzygnąć, czy nie śni się wam, że do was mówię? Gdy chodzi o zmysły, nie sposób czegoś takiego rozstrzygnąć. Bo gdy śnimy, sny wydają nam się rzeczywiste tak samo, jak wszystko inne. Zawsze wydaje nam się wtedy, że to, co się w nich dzieje, dzieje się naprawdę. A skoro sny mogą wydawać się prawdziwe, czemu rzeczywistość nie może wydawać się snem?
Śankara twierdzi, że jeśli chodzi o zmysły, nie jest możliwe, aby wiedzieć, czy to, co mamy przed sobą, jest rzeczywiste, czy nie. Skoro tak, to Śankara nazywa to mają, czyli iluzją. Iluzja nie oznacza nierzeczywistości, tylko niemożliwość rozstrzygnięcia, czy coś jest, czy nie jest rzeczywiste.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz